Οι ρίζες μας

Αυτό το Λεύκωμα θα είναι για πάντα δίπλα μας, ως ένα εγχειρίδιο που θα συμβάλλει όχι μόνο στο να μην ξεχάσουμε τις ρίζες μας, αλλά και να μας βοηθήσει να βγάλουμε νέες που θα κοιτούν προς το μέλλον.

Μόλις έπιασα το Λεύκωμα για πρώτη φορά στα χέρια μου, άρχισα να το ξεφυλλίζω, κοιτώντας αρχικά τις εικόνες του. Παραδοσιακά φαγητά, φορεσιές, χοροί και δρώμενα, άνθρωποι που συνέδεσαν τη ζωή τους με το χωριό, ήταν τα πρώτα που μου κέντρισαν το βλέμμα. Μέσα στις σελίδες του, ανακάλυψα τον παππού μου, τον πατέρα μου, τον θείο μου, και αμέσως μου γεννήθηκαν αναμνήσεις, εικόνες από τα καλοκαίρια και το Πάσχα που περνούσα στο χωριό μικρός, από τις πίτες που έφτιαχνε η γιαγιά μου και μοσχοβολούσε όλο το σπίτι, από το αγροτικό αμάξι του παππού μου, ο οποίος με έβαζε πάνω στην καρότσα ή από τα χωράφια όπου άνοιγε τον μηχανισμό ποτίσματος και γινόμουν χάλια με τις λάσπες. Πολλά άλλαξαν στο πέρασμα του χρόνου. Ο παππούς και η γιαγιά μου έφυγαν από τη ζωή, ύστερα έφυγε ο πατέρας μου, η επαφή μου με το χωριό ατόνησε σε ένα βαθμό, όμως ποτέ δεν αποκόπηκε τελείως.

Τι ήταν αυτό που με κρατούσε σε επαφή μαζί του, από τη στιγμή που οι δικοί μου άνθρωποι που μου το θύμιζαν, δεν ήταν πια στη ζωή; Τι είναι ένα χωριό, χωρίς τους ανθρώπους του; Χωρίς τις μυρωδιές του; Χωρίς τα πεζούλια και τα σπίτια του; Χωρίς όλα αυτά που αποτελούν σημεία κατατεθέν του;

Ωστόσο, από την άλλη μεριά, οι άνθρωποι φεύγουν, οι μυρωδιές αλλάζουν, τα σπίτια αναδιατάσσονται, δημιουργούνται νέα ορόσημα για τον τόπο, πολλά πράγματα εξελίσσονται και μεταμορφώνονται στην πορεία. Τι είναι, λοιπόν, αυτό που μας κρατάει σε επαφή με κάποιον τόπο και μας συνδέει για πάντα μαζί του;

Είναι το παρελθόν; Όλα όσα ζήσαμε σε αυτό το μέρος και έζησαν και οι δικοί μας άνθρωποι πριν από εμάς; Είναι κάποια μορφή χρέους που νιώθουμε απέναντι στους προγόνους μας να κρατήσουμε ζωντανό τον τόπο που γεννήθηκαν και μεγάλωσαν; Ή όλα απορρέουν από μια δική μας προσωπική ανάγκη να αισθανθούμε πως αλληλοεπιδρούμε κατά κάποιον τρόπο με αγαπημένους μας ανθρώπους που δεν είναι πια κοντά μας;

Όλα αυτά τα ερωτήματα, μου γεννήθηκαν ξεφυλλίζοντας αυτό το εξαιρετικό Λεύκωμα που έφτιαξε με τόσο μεράκι για την Κρανιά η Βάσω. Μια δουλειά ιδιαίτερα προσεγμένη, μια εις βάθος έρευνα, για την οποία έχει χρησιμοποιήσει πάρα πολλές πηγές, συγκεντρώνοντας ταυτόχρονα σπουδαίο φωτογραφικό υλικό από την καθημερινότητα των κατοίκων της Κρανιάς. Ανέτρεξα σε όλα όσα έχω ζήσει στο χωριό από μικρός, στην ανοιχτωσιά και στην υποδειγματική φιλοξενία των ανθρώπων της που έτρεχαν κάθε φορά που ανοίγαμε το σπίτι να μας φέρουν κάθε λογής καλούδια, καθώς και σε όλα αυτά που με κινητοποιούν κάθε φορά να θέλω να επιστρέψω εδώ, να γνωρίσω το χωριό και στη κόρη μου και να την κάνω να το αγαπήσει κι αυτή όπως το αγάπησα κι εγώ.

Αυτό το Λεύκωμα κάνει αναμφίβολα τον στόχο μου ευκολότερο. Η Βάσω όχι μόνο καταγράφει έθιμα, παραδόσεις, σημαντικούς σταθμούς και ημερομηνίες της Κρανιάς, ανθρώπους που έζησαν και μεγάλωσαν στο χωριό, αλλά συνθέτει όψεις και πτυχές του παρελθόντος για να αναδείξει τις ομορφιές και την αξία του τόπου μας. Μάλιστα, αξίζει να σημειωθεί ότι αυτό το κάνει όχι για να αναπολήσει το παρελθόν, φέρνοντάς το εμφατικά στην επιφάνεια με νοσταλγία, αλλά για να το φωτίσει και να το γνωρίσουμε καλύτερα, ώστε να αντλήσουμε διδάγματα από αυτό και να δομήσουμε ένα καλύτερο παρόν και ένα ακόμα καλύτερο μέλλον για το χωριό και τους ανθρώπους του. Γιατί, τα πάντα στη ζωή είναι αλυσίδα. Το παρελθόν είναι η αφετηρία μας, θέτει τις κατευθυντήριες γραμμές πάνω στις οποίες σχεδιάζεται το μέλλον. Το παρελθόν είναι σημαντικό για να μπορέσουμε να προχωρήσουμε μπροστά, για να συνεχίσει αυτό το χωριό να έχει ζωή, ανθρώπους που το αγαπούν και σχεδιάζουν το παρόν και το μέλλον τους σε αυτόν τον τόπο, και όχι μακριά από αυτόν.

Επιπλέον, μέσα από αυτό το Λεύκωμα, έμαθα πάρα πολλά, όχι μόνο για το χωριό μου, την Κρανιά, αλλά γενικότερα για τη Θεσσαλία, ενώ βρήκα εξαιρετικά ενδιαφέρον ως συγγραφέας το ότι η Βάσω έχει ενσωματώσει αναφορές για τη ζωή και τις συνθήκες διαβίωσης των κατοίκων στον κάμπο από λογοτέχνες, ποιητές και άλλους ανθρώπους των γραμμάτων και των τεχνών. Δεν στέκεται μόνο στα ιστορικά στοιχεία, σε αριθμούς που μαρτυρούν την εξέλιξη της Θεσσαλίας όλα τα προηγούμενα χρόνια, αλλά προσφέρει τη ματιά και την οπτική γωνία ανθρώπων όπως ο Καρκαβίτσας, ο Καραγάτσης ή ακόμα και η πιο σύγχρονη εξαιρετική Τρικαλινή συγγραφέας Μαρούλα Κλιάφα, για να μας μεταδώσει με εύγλωττο και παραστατικό τρόπο τον παλμό της καθημερινότητας, όπως το καταγράφουν αυτοί οι άνθρωποι, οι οποίοι έχουν έναν μοναδικό τρόπο και ταλέντο να αφουγκράζονται τις ανάγκες, τις ελπίδες και τις αγωνίες των ανθρώπων.

Επίσης, κάθε ερευνητικό πόνημα, εκτός από τα ιστορικά ντοκουμέντα, τις αρχειακές πηγές και τα αντικειμενικά στοιχεία πάνω στα οποία βασίζεται, εμπεριέχει και τη ματιά του ερευνητή, την κοσμοθεωρία του, την περπατησιά του γενικότερα απέναντι στη ζωή και στα σημαντικά κοινωνικά ζητήματα που απασχολούν τον κόσμο. Και η Βάσω έχει αποφασίσει να μην είναι ξεκομμένη από τους αγώνες που έκαναν διαχρονικά οι κάτοικοι του κάμπου για να βελτιώσουν τις συνθήκες στη ζωή τους. Μέσα από το ερευνητικό της έργο, τους αναδεικνύει, χωρίς να παρουσιάζει ως φυσιολογικές ή αναπόφευκτες τις κακουχίες και την εκμετάλλευση που περνούσαν. Το λεύκωμα περιλαμβάνει εκτενείς αναφορές για την πατριωτική στάση των Κρανιωτών, τη συμμετοχή τους στην αντίσταση και στους σημαντικούς αγώνες του έθνους.

Ένα από τα αξιοσημείωτα κομμάτια του βιβλίου είναι εκείνο που αφιερώνεται στις γυναίκες της Κρανιάς και στη θέση που κατείχαν παλιότερα στην τοπική κοινωνία, η οποία δεν διέφερε και πολύ από τη θέση που κατείχαν στην υπόλοιπη Ελλάδα. Οι γυναίκες προορίζονταν για νοικοκυρές και μητέρες, και όχι για να πάνε σχολείο, ενώ ο γάμος τους γινόταν με προξενιό. «Τα κορίτσια είναι ξενογωνιές», έλεγαν στο σπίτι, με την έννοια ότι έπρεπε να φύγουν από το πατρικό τους και δεν δικαιούνταν μερίδιο από την πατρική κατοικία. Βέβαια, μέσα από το λεύκωμα βλέπουμε και την εξέλιξη της θέσης των γυναικών μέσα στον χρόνο, φτάνοντας μέχρι το σήμερα, όπου έχουμε την πρώτη γυναίκα Κρανιώτισσα εκλεγμένη στο Δημοτικό Συμβούλιο, το 2019, τη Μαρία Καραμπέκου, η οποία είναι πρόεδρος του Δημοτικού Συμβουλίου και του Πολιτιστικού Οργανισμού του Δήμου Μουζακίου.

Άλλο ένα κομμάτι που βρήκα ιδιαίτερα ξεχωριστό είναι η εστίαση της Βάσως στην αξία και τη σημασία της παράδοσης, σε όλα εκείνα τα έθιμα και τις παραδόσεις που τηρούσαν με ευλάβεια οι παλιότερες γενιές και έχουν ατονήσει στο πέρασμα των χρόνων. Η Βάσω μάς μεταφέρει ήθη και δρώμενα, που πλέον δεν υπάρχουν, τουλάχιστον στο βαθμό που υπήρχαν στο παρελθόν, προσπαθώντας να συγκεράσει την παράδοση με τον σύγχρονο τρόπο ζωής. Χρειάζεται να βρούμε τη χρυσή τομή ανάμεσά τους, εκείνη την ισορροπία ώστε να μη χαθεί η παράδοση, εκείνες οι αξίες και οι έννοιες που είναι άρρηκτα συνυφασμένες μαζί της, αλλά ταυτόχρονα και να μη μείνουμε πίσω όσον αφορά τους σύγχρονους ρυθμούς ζωής και την καθημερινότητα σήμερα.

«Κομμάτι της Θεσσαλικής γης είναι και η Κρανιά, ένα αμιγές καραγκουνοχώρι. Οι κάτοικοί της δεν έκρυψαν ποτέ την καταγωγή τους ούτε ντρέπονταν γι’ αυτή, αντιθέτως καμάρωναν», γράφει η Βάσω. Είμαστε περήφανοι για τον τόπο μας, τον αγαπάμε και τον πονάμε. Χωρίς, όμως, να υποβαθμίζουμε ή να θεωρούμε κατώτερους τους τόπους των άλλων. Αυτό το λεύκωμα συγκεντρώνει όλα εκείνα που πρέπει να θυμόμαστε από το παρελθόν της Κρανιάς, όλα εκείνα που θα κρατάμε για πάντα ανεξίτηλα στη μνήμη μας. Αξίζουν πολλά συγχαρητήρια στη Βάσω για την επίμονη και συστηματική δουλειά της, για την προσπάθειά της να μεταλαμπαδεύσει την ιστορία του τόπου μας στους νεότερους, αλλά και να τη θυμίσει στους μεγαλύτερους που με το πέρασμα των χρόνων ίσως να ξεχνούν μεγάλο μέρος της. Αυτό το Λεύκωμα θα είναι για πάντα δίπλα μας, ως ένα εγχειρίδιο που θα συμβάλλει όχι μόνο στο να μην ξεχάσουμε τις ρίζες μας, αλλά και να μας βοηθήσει να βγάλουμε νέες που θα κοιτούν προς το μέλλον. Σε ένα μέλλον φωτεινό, όμορφο και πιο ελπιδοφόρο για όλους.

Πηγή: Efsyn.gr