Ας τολμήσουμε, ακόμα κι αν τελικά μετανιώσουμε

Γράφει ο Δημήτρης Ντανόπουλος, Εκπαιδευτικός, Διδάκτορας του Παιδαγωγικού Τμήματος Δημοτικής Εκπαίδευσης του ΑΠΘ

Η πραγματικότητα εισέρχεται στο μυαλό του συγγραφέα. Διατηρείται στη μνήμη του και εξάγεται με μια φανταστική, σουρεαλιστική γραφή σε πολιτική λογοτεχνία: εννιά διηγήματα. Ο τίτλος της συλλογής αιχμηρός. Ο πιο τολμηρός από τα διηγήματα που περιέχει. Ωμός. Θα επιβεβαιωθεί;

Αρχίζοντας το βιβλίο αντιλαμβάνεσαι πως πρόκειται για μια ρεαλιστική γραφή, συνειδητοποίηση της πραγματικότητας. Σοσιαλιστικός ρεαλισμός; Αριστερή στρατευμένη λογοτεχνία; Σίγουρα, πρόθεση του συγγραφέα είναι να λάβει πολιτική στάση.

Το βιβλίο είναι αγκαλιασμένο με σφραγίδες ποιότητας. Πρόλογος από μια σημαντική / αναγνωρισμένη δημοσιογράφο και επίμετρο από την κόρη του Ρίτσου, το κοριτσάκι του Πρωινού Άστρου. Αναζητάς τα δικά σου ερωτήματα να απαντήσεις: Ντοκουμέντα και σκληρή πραγματικότητα, μαρτυρίες και ερεθισμός του δημοσιογραφικού μου background.

Η δημοσιογράφος Σεμίνα Διγενή σε προετοιμάζει για τη δημοσιογραφική γεύση του λόγου και ταυτόχρονα προσδίδει μια σκηνοθετική αξία στον συγγραφέα. Βλέπει στις ιστορίες υλικό συναρπαστικών «ταραντινικών» ταινιών μικρού μήκους, σε μια εκμεταλλευτική κοινωνία. Η οπτική κλειδώνει από αριστερά και σε «παγιδεύει στη σκοτεινή ολοκληρωτική κοινωνία».

Απαισιόδοξο προϋπάντημα. “No welcome” στο χαλάκι. Δε θα χαρείτε κιόλας! Θα βρεθεί, όμως ελπίδα;

Ήρωες της πολυκατοικίας, ως βασική μονάδα συμβίωσης / κοινότητας. Αθηναϊκές ιστορίες. Γρήγορα περάσματα με αργή περιγραφή και μετά απότομο fast forward σε μια παράγραφο. Διάρκειες, παγώματα, χρονικά άλματα, μια τεχνική του συγγραφέα, ιδιόλεκτος που του δίνει ταυτότητα και αναγνωρισιμότητα γραφής.

Ανάμεσα στις αναγνώσεις των ιστοριών, κυκλοφορείς σε μια οποιαδήποτε πόλη: Σύννεφα στον ουρανό και κουβαλάς μαζί σου τους ήρωες. Περπατάς και σκέφτεσαι πώς αυτοί «τώρα» θα κινούνταν. Τι θα έλεγαν; Μοιάζουν ημιτελείς, ανολοκλήρωτοι οι χαρακτήρες, και σε καλούν να ανακαλύψεις τα κενά τους. Ο συγγραφέας πετυχαίνει κινηματογραφικό μοντάζ στην αφήγησή του. Ωμότητα, τρυφερότητα, βιοπάλη, τραγικότητα και ρομαντισμός με την έννοια της ομορφιάς του θανάτου.

Αρχίζουν να μου ξυπνούν αναμνήσεις, θυμίζοντάς μου πως είχα δει / διαβάσει τα θεατρικά μονόπρακτα του Γιώργου Σκούρτη: «Κομμάτια και θρύψαλα», 1976, ή/και το φιλμ «Σπιρτόκουτο», 2002. Ζόφος.

Συνειδητοποίηση: η πορεία του θύτη προς την αυτογνωσία, μέσω του θύματος. Εναλλαγή πόλων / φωτισμού δεύτερων – πρώτων ρόλων / χαρακτήρων: πρωταγωνιστών – δευτεραγωνιστών.

Όλες οι αρχές πουλημένες. Όλοι οι φύλακες της πόλης έχουν εγκαταλείψει τη φύλαξη προς ίδιον όφελος. Μηδενισμός. «Είχε αρχίσει να βρέχει…» Και οι εγκλωβισμένοι ήρωες του Παναγιώτη Κολέλη να προσπαθούν να δραπετεύσουν.

Παρόλο, όμως, τον σουρεαλισμό και τον μεταμοντερνισμό των ιστοριών, οι εκφράσεις, η γλώσσα σε γυρίζουν χρόνια πίσω, κάπου στην καθαρεύουσα, αστική, δοκιμιακή γλώσσα. Σαν να ήρθε από το παρελθόν των λόγιων δημοσιογράφων με μανσέτες: επαναστάτες χρονογράφοι ή επιφυλλιδογράφοι εφημερίδων άλλης εποχής. Μια συνάντηση λογοτεχνικού και δημοσιογραφικού λόγου. Μια υβριδική εκδοχή δραματοποιημένων ντοκιμαντέρ ή ειδησεογραφικών ρεπορτάζ.

Κι αν ο τόπος είναι η Ελλάδα (ως επί των πλείστων η Αθήνα), ποιος είναι ο χρόνος; Προ Covid, αλλά σε κρίση. Θέματα δημοσιογραφικά. Hashtags στο twitter ή στο προσωπικό blog του συγγραφέα, που είναι έντονα προβληματισμένος και κριτικός.

Στο Επίμετρο, η Έρη Ρίτσου μιλάει για την πικρή γεύση που της έμεινε με το τέλος της ανάγνωσης των ιστοριών. Σκληρή πραγμάτωση. Θάνατος η λύση. Σημειώνει: «Οι Κομμένες γλώσσες δεν είναι η λύση».

Κατά τη δική μας γνώμη και ανάγνωση, η λύση δίνεται στην τελευταία ιστορία από τη Θεσσαλονίκη: Έρωτας! Ένα από τα πλεονεκτήματα τού συγγραφέα είναι η περιγραφή των ερωτικών σκηνών. Και διαδήλωση, μολότοφ, ρίσκο και απόδραση από τον καπιταλισμό. Che!

Χρειάζεται μια μετάβαση. Αυτή είναι η λύση τελικά. Μια κάποια λύση. Η ζοφερή πραγματικότητα πρέπει να αλλάξει.

Το βιβλίο, κλείνει με τη φράση: «Όμως, εγώ είχα πεθάνει και οι νεκροί ως γνωστόν, δεν βαρύνονται με κρίματα».

Ας τολμήσουμε, λοιπόν, ακόμα κι αν τελικά μετανιώσουμε. Η ελπίδα είναι η απόφαση της κίνησης.

Πηγή: Efsyn.gr